Deze botter, een 'Volendammer Kwak', werd door Thonis van der Weel gerestaureerd in de Marinemodellenkamer van het Rijksmuseum. Het model verkeerde in zwaar gehavende staat; na meer dan honderd manuren restauratiewerk werd het resultaat bereikt dat op bovenstaande foto te zien is.

RESTAURATIE MODEL VAN VOLENDAMMER BOTTER (KWAK)

Het model van de Volendammer Kwak VD 99 stond jarenlang in de etalage van de Volendammer Vishandel in de Javastraat in Amsterdam. Op een dag trof ik het model in onttakelde staat bij het vuil voor de winkel. Daar het een aardig model betrof, waarvan met enig werk weer een toonbaar geheel gemaakt kon worden, besloot ik het model mee te nemen en een restauratiepoging te wagen. Toen ik in 1998 in het Rijksmuseum in de Marinemodellenkamer werkte, heb ik in overleg met de scheepsmodellenrestaurator Ab Hoving het model onder handen genomen. Hierbij is aan de hand van het standaardwerk van Van Beylen een aantal verbeteringen aangebracht, die het model een meer getrouwe weergave van een Volendammer kwak doen zijn. (Dat het een model van een kwak betrof, bleek uit de plaatsing van de mast.) Deze verbeteringen zijn voornamelijk aangebracht aan onderdelen die toch moesten worden vervangen of aangevuld. Ook de beschildering is aangepast om het model er beter te doen uitzien. Zo is het registratiemerk, dat oorspronkelijk met een strookje uit een lettertang was aangebracht nu met de hand opgeschilderd aan de hand van historische voorbeelden uit Van Beylen. Ook is een aantal beslagdelen dat op vrij grove wijze was aangebracht vervangen door fijnere details.

WERKZAAMHEDEN

• Allereerst werd het model ontdaan van vuil (visschubben) en onttakeld. Het vlak was, doordat het model jarenlang in smeltend ijs had gestaan, doorgerot en werd vervangen door nieuwe planken uit bijpassend hout (eiken). Deze planken werden vastgezet met epoxylijm en messing spijkertjes.

• De mast werd met epoxylijm in de romp vastgezet, daar een mastspoor ontbrak en ook geen andere bevestigingsmogelijkheid aanwezig was. De zeilboom, die uit nagenoeg vierkant hout was vervaardigd en slechts van rudimentair beslag was voorzien, werd vervangen door een zeilboom volgens tekeningen van Van Beylen. De gaffel, waarvan een deel van de vork ontbrak, werd aangevuld. De kluiver was te kort en van een verkeerde vorm. Ook deze werd conform tekeningen vervangen.

• Op het model was nog slechts een zwaard aanwezig en dit was van een verkeerd model. Twee nieuwe zwaarden van het juiste model werden dus vervaardigd en aangebracht. Ook de zwaardhaken, die slechts waren aangeduid met omgebogen spijkers, werden volgens tekening vervaardigd en aangebracht.

• Het beslag van de voorsteven werd vervangen, evenals het beslag van het roer. Op het voordek werd een schoorsteen aangebracht alsmede twee dekluiken. Het braadspit, dat met een rond stokje was aangeduid, werd vervangen door een meer accurate weergave met pal en spaken. Op de voorplecht werd een lantaarnhouder aangebracht.

• De ontbrekende tuigage werd volgens Van Beylen aangevuld, waarbij alle blokken volgens tekening werden bijgemaakt. De oorspronkelijke zeilen werden weer aangebracht.

• Aan dek en op de gangboorden werden klampen en bolders aangebracht om de zeiltouwen op te beleggen. Alle lijnen werden gemaakt van katoenen draad dat met TANA schoenverf werd gekleurd. Opgeschoten lijnen werden met bijenwas ingesmeerd om hun vorm te behouden.

• Als inventaris werden een wrijfhout, een anker een uitzetter van het zeil en een bootshaak vervaardigd.

• Het model werd geschilderd met blanke spiritusvernis, waardoor wat omber was gemengd om een fraaie warme tint te verkrijgen. Onder de waterlijn werd donker gekleurde vernis aangebracht, die koolteer moet voorstellen. Op het roer werd een "prins"geschilderd, op de nagelbank aan de mast twee rood- witte zandlopers en het registratiemerk VD 99 werd met witte verf op een zwarte achtergrond geschilderd. Aan de mast werd een rood-wit-blauwe wimpel gehangen.

• Tenslotte werd het model op een nieuw gemaakte eiken steun geplaatst.

• Bij een inval door de brandweer op 5 maart 2001 werd het model opnieuw zwaar beschadigd. Zo brak de kluiver af ter hoogte van de beugel op de voorsteven, kwam de mast los te zitten, verloor het roer een vingerling, brak de gaffel doormidden en verloor de mast zijn siertop. Het tuig werd ernstig beschadigd en van de inventaris raakten delen zoek. Het anker verloor een hand. Zodra de zaak met de verzekering geregeld is, zal met het herstel begonnen worden.