Stoommachinemodel
Home Up


RESTAURATIEVERSLAG STOOMMACHINEMODEL

  • Een onderzoek naar de herkomst van de machine leverde niets op. Indien gewenst kan nog eens navraag worden gedaan bij het stoommachinemuseum in Medemblik. Omdat één en ander te veel tijd zou gaan vergen is dit vooralsnog achterwege gelaten.

  • Bij inspectie vóór de aanvang der werkzaamheden bleek, dat de cilinder van het cilinderblok was losgescheurd. Van de beschildering van de grondplaat ontbreken delen, waarschijnlijk door uit de stookruimte gevloeide brandstof, die vlam heeft gevat. Hierdoor is ook de steun onder de "rookkast" gedeeltelijk gesmolten. De handgrepen aan de fluit en de brander ontbraken, evenals de ladder naar het bordes. Aan weerszijden van het zadel van de schoorsteen is de "rookkast" ingedeukt, waarschijnlijk doordat tegen de schoorsteen is gestoten. Van de imitatie- regulateur ontbrak een bol, evenals de drijfsnaar naar het vliegwiel.

  • Alle gezwarte metalen delen werden van oppervlakteroest ontdaan met behulp van een bronzen stuiver. Ook het vliegwiel werd voorzichtig ontroest, waarbij helaas bleek, dat het chroom op het loopvlak grotendeels is verdwenen. De gezwarte delen werden licht gepoetst met lijnolie. Om het karakter van de machine niet aan te tasten, werd er van afgezien om de messing ketel te poetsen. Er werd met voorzichtig reinigen met een zachte doek volstaan. Het inwendige van de ketel werd, na het losnemen van de appendages, met azijn uitgewassen om ketelsteen te verwijderen. Het peilglas is niet losgenomen, uit angst voor beschadiging en bij gebrek aan vervangende onderdelen.

  • De cilinder is weer aan het cilinderblok gesoldeerd. Ook de schuifkast bleek lekkage te vertonen. Deze is uiteengenomen, schoongemaakt en opnieuw gesoldeerd. De aanhechting van het veiligheidsklepzadel op de ketel vertoonde een scheur. Deze kon met de nodige moeite met soldeer worden gevuld. Of deze reparatie voldoende stoomdicht is om de machine te laten werken, is twijfelachtig. De stoomtoevoerpijp naar de cilinder is aan twee kanten gesoldeerd.

  • Om de cilinderbekleding aan te kunnen brengen, moesten aan weerszijden kleine hoekjes uit deze plaat worden gevijld. Hoe dit oorspronkelijk moet hebben gezeten, was niet te achterhalen.

  • De leuning om het bordes is vastgezet door het aandraaien van de moertjes. De bout, die door de steun onder de "rookkast" loopt en de ketel daar fixeert, bleek in de ketel weggeteerd. De verbinding kon worden hersteld door deze bout om te keren, waardoor nu weer een goed stuk draad in de ketel steekt.

  • Het vliegwiel liep aan tegen de ketel. Tussen vliegwiel en steun zijn hierom twee messing ringetjes aangebracht. Het drijfwerk moest worden bijgebogen om vrij te kunnen lopen van de cilinder.

  • Aan de fluit en aan de greep van de brander werden houten handgrepen gemaakt. Deze zijn vervaardigd van de steel van penselen. De greep van de brander werd -voorzichtig- vastgesoldeerd. Op de bodem was al eerder een reparatie aangebracht. Deze kon blijven zitten. Als afsluitdop is een kunststoffen schroefprop aanwezig, die waarschijnlijk niet origineel is. Deze is niet vervangen.

  • De ontbrekende bol van de regulateur is aangevuld door een kunststoffen kraaltje op een messing pennetje in een daartoe geboord gaatje te lijmen. Het aangevulde deel is daarna in een aangepaste kleur geschilderd. De regulateur is in zijn lagers geborgd met een omgebogen stukje messingdraad en voorzien van een nieuw "Wilesco"-snaartje naar het vliegwiel.

  • De ontbrekende trap naar het bordes, waarvan geen gegevens voorhanden waren, is aangevuld met een uit messing vervaardigd exemplaar, dat in de aanwezige gaten past. Ook deze aanvulling is in een passende kleur geschilderd.

  • Aan de deuken in de rookkast is niets gedaan, daar anders de rookkast losgesoldeerd had moeten worden.

  • Gezien de leeftijd van het object en de staat waarin zich diverse onderdelen bevinden, is het m.i. af te raden de ketel onder druk te brengen. Met name de scheur bij het zadel van de veiligheidsklep en de staat van de afdichtingen van het peilglas staan een veilig en bedrijfszeker gebruik in de weg. Overigens is de machine wel in werkende staat hersteld, al kon door het ontbreken van bedrijfsdruk niet tot de juiste afstelling worden overgegaan.

Thonis van der Weel, 1 oktober 1999